فتق معده: علت ها، علائم، تشخیص و درمان

فتق معده یا فتق هیاتال یکی از مشکلات گوارشی رایج است که بسیاری از افراد ممکن است در طول زندگی با آن روبه رو شوند. این وضعیت زمانی رخ می دهد که قسمتی از معده از طریق یک شکاف در دیافراگم به داخل قفسه سینه حرکت می کند. دیافراگم عضله ای است که حفره قفسه سینه را از شکم جدا می کند و به طور معمول مانع از حرکت اعضای شکم به سمت بالای بدن می شود. زمانی که این مانع دچار مشکل شود، معده می تواند از آن شکاف عبور کند و به داخل قفسه سینه برود که به آن برآمدگی معده یا بیرون زدگی معده از هیاتوس نیز گفته می شود. در این مقاله از مجله لاغری دکتر آیتم، به بررسی علل، علائم، تشخیص و درمان این مشکل می پردازیم.

فتق معده چیست؟

فتق معده وضعیتی است که در آن بخشی از معده از طریق هیاتوس (شکافی در دیافراگم که به طور معمول اجازه عبور مری از دیافراگم به داخل شکم را می دهد) به داخل قفسه سینه منتقل شود. دیافراگم عضله ای است که حفره قفسه سینه را از شکم جدا می کند و به طور معمول مانع از حرکت اعضای شکم به سمت بالای بدن می شود. با اختلال و ایجاد دیافراگم بخشی از معده از شکاف آن بیرون می زند و وارد قفسه سینه می شود.

علت فتق معده چیست؟

چندین عامل می توانند باعث بروز فتق هیاتال شوند. افزایش فشار در داخل شکم یکی از عوامل اصلی بروز این وضعیت است. عواملی همچون چاقی، بارداری یا بلند کردن اجسام سنگین می توانند فشار داخل شکم را افزایش دهند و موجب بیرون زدگی معده از هیاتوس شوند. علاوه بر این با افزایش سن یا عوامل دیگر، عضلات دیافراگم ممکن است ضعیف شوند و توانایی نگهداری معده در موقعیت طبیعی خود را از دست بدهند. این امر می تواند باعث برآمدگی معده به داخل قفسه سینه شود.

گاهی اوقات فتق هیاتال می تواند به صورت ارثی در خانواده ها مشاهده شود. افرادی که سابقه خانوادگی این مشکل را دارند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به آن هستند. سیگار، مصرف بیش از حد الکل، رژیم غذایی نامتعادل، استرس و سرفه های مزمن و استفراغ مکرر نیز می توانند به بروز این مشکل کمک کنند. این عوامل ممکن است به افزایش فشار داخل شکم یا ضعیف شدن عضلات دیافراگم منجر شوند

علائم فتق معده

در بسیاری از موارد، برآمدگی معده از طریق هیاتوس ممکن است علائم قابل توجهی نداشته باشد و به همین دلیل تشخیص آن دشوار باشد. با این حال، برخی از افراد ممکن است با علائم زیر مواجه شوند:

یکی از شایع ترین علائم فتق هیاتال، احساس سوزش یا درد در ناحیه قفسه سینه است که به دلیل برگشت اسید معده به مری ایجاد می شود. این احساس ممکن است پس از غذا خوردن بدتر شود. برخی از افراد ممکن است در اثر فشار وارد شده به دیافراگم یا حرکت معده به سمت بالا، دردهایی در قفسه سینه خود احساس کنند. فشار وارد شده به قفسه سینه و ریه ها می تواند منجر به تنگی نفس یا احساس فشار در قفسه سینه شود. افرادی که برآمدگی معده به داخل قفسه سینه را دارند، ممکن است با مشکلاتی در بلع غذا روبه رو شوند. این مشکل ممکن است به دلیل حرکت معده به سمت بالا و فشار بر مری ایجاد شود. نفخ و آروغ زدن مکرر، تهوع و استفراغ می توانند از دیگر علائم این مشکل باشند.

روش های تشخیص

تشخیص فتق معده معمولاً نیاز به آزمایش های پزشکی دارد. پزشک ممکن است سوالاتی درباره علائم شما بپرسد و ناحیه شکم و قفسه سینه شما را معاینه کند. آندوسکوپی یکی دیگر از روش های تشخیص است. این دستگاه یک لوله نازک و انعطاف پذیر که دارای دوربین است، از طریق مری وارد دستگاه گوارش می شود تا داخل معده و مری بررسی شود. این روش می تواند مشکلات مربوط به فتق معده و آسیب های احتمالی به مری را شناسایی کند.

رادیوگرافی با باریم شامل بلعیدن یک ماده کنتراست (باریم) است که بر روی تصاویر اشعه ایکس نشان داده می شود. این روش می تواند ناحیه برآمده و موقعیت معده را نشان دهد. پیش سنجی اسید معده نیز برای اندازه گیری میزان اسید برگشتی از معده به مری استفاده می شود. این اطلاعات می تواند کمک کند تا شدت رفلاکس اسید و ارتباط آن با فتق هیاتال بررسی شود.

درمان فتق معده

درمان برآمدگی معده به داخل قفسه سینه بستگی به شدت علائم و وضعیت بیمار دارد. در موارد خفیف ، تغییرات در سبک زندگی می تواند علائم را کاهش دهد. این تغییرات شامل کاهش وزن، اجتناب از غذاهای چرب و تند، خوردن وعده های کوچک به جای غذاهای سنگین، جلوگیری از دراز کشیدن پس از خوردن غذا و پرهیز از مصرف الکل و سیگار است.

در برخی موارد پزشک ممکن است داروهایی برای کاهش اسید معده و درمان رفلاکس تجویز کند. این داروها شامل آنتی اسیدها، مهارکننده های پمپ پروتون (PPI) یا آنتاگونیست های گیرنده H2 هستند. در صورتی که علائم شدید باشند یا با درمان های غیرجراحی بهبود نیابند، از روش جراحی استفاده می شود. روش جراحی معمولاً شامل بازگرداندن معده به موقعیت طبیعی خود و تقویت دیافراگم است.

پیشگیری از فتق معده

در حالی که نمی توان به طور کامل از بروز این مشکل جلوگیری کرد، اما برخی اقدامات می توانند احتمال ابتلا به آن را کاهش دهند:

• حفظ وزن مناسب
• اجتناب از بلند کردن اجسام سنگین
• رعایت یک رژیم غذایی سالم و متعادل
• ترک سیگار و کاهش مصرف الکل
• اجتناب از استرس های روانی زیاد

خلاصه

فتق معده یا بیرون زدگی معده از هیاتوس یک وضعیت گوارشی است که می تواند به مشکلاتی مانند رفلاکس اسید، سوزش سر دل و درد در قفسه سینه منجر شود. اگرچه این وضعیت در بسیاری از افراد علائم واضحی ندارد، ولی در صورت بروز مشکلات جدی تر، درمان های مختلفی مانند تغییرات در سبک زندگی، مصرف دارو و حتی جراحی لازم است.